ทำอย่างไร ที่จะใช้ AI โดยไม่เกิดการสูญเสียการเรียนรู้ (Learning Lost)

การใช้ AI ในการทำงาน หรือ ในชีวิตประจำวัน คือทางลัดที่จะได้สิ่งที่เราต้องการไม่ว่าจะเป็นการค้นหาข้อมูล การหาคำตอบต่อทางออกหรือข้อสงสัยในเรื่องต่างๆ

แต่ทางลัดที่ว่านี้ ในอีกด้านก็มีข้อเสียคือ ทำให้เราขาดกระบวนการสำคัญในการเข้าสู่คำตอบคือ กระบวนการเรียนรู้ระหว่างทาง เพราะถ้าหากเราไม่ได้ใช้ AI เราจะต้องลงมือค้นหา รวบรวม สังเคราะห์ วิเคราะห์ กำหนดทางเลือก และตัดสินใจเลือกด้วยตนเอง

และในทุกขั้นตอนดังกล่าว เราจะได้เรียนรู้จากการลงมือทำ การได้ผิดพลาด การได้เรียนรู้ และการได้เข้าไปแก้ไขปรับปรุง

แต่เมื่อเราขาดกระบวนการดังที่ว่าไป ก็จะเกิดสิ่งที่เรียกว่า การสูญเสียงการเรียนรู้ (Learning Lost)

เราควรทำอย่างไรที่จะไม่ให้เกิด การสูญเสียการเรียนรู้จากการใช้ AI

ในการเก็บรักษาความรู้ไว้กับองค์กร เราสามารถเก็บความรู้ได้ 2 ทางคือ หนึ่ง เก็บไว้ที่ AI ขององค์กร และ สอง เก็บไว้กับคนในองค์กร 

โดยก่อนอื่น เราต้องตัดสินใจให้ได้ว่า  ความรู้ หรือ ปัญญา ที่มีความสำคัญมากที่เรียกว่าเป็น Domain Knowledge ในเรื่องใดเป็นสิ่งที่องค์กรควรเก็บไว้ 

หากเป็นความรู้ที่ไม่ใช่ Domain Knowledge และไม่จำเป็นเก็บไว้ ก็ให้ตัดทิ้ง

หากเป็นความรู้ไม่ใช่ Domain Knowledge แต่ยังจำเป็นต้องเก็บไว้เพราะยังสำคัญต่องานบางอย่าง แต่ไม่ได้มีผลกระทบมากต่อองค์กร เพราะไม่ได้เป็นความรู้ที่มีความพิเศษหรือมีความจำเพาะต่อผลสำเร็จขององค์กร อาจจะให้ Outsource ทำแทน 

หากเป็นความรู้ที่ต้องเก็บไว้เพราะเป็น Domain Knowledge ที่มีความพิเศษหรือมีความจำเพาะต่อผลสำเร็จขององค์กร ก็ให้ดูต่อว่า จะให้ AI เข้ามาช่วยคนในรูปแบบไหน โดยมีทางเลือกคือ 

แนวทางที่หนึ่ง ให้ AI ทำแทนเลย เหมาะกับงานที่ต้องใช้ความรู้ที่เป็นเรื่องซ้ำๆ ใช้เวลา

แนวทางที่สอง ให้ AI เป็นผู้ช่วยคิดแทน ทำแทน แล้วให้เรากรอง เหมาะกับงานที่ต้องใช้ความรู้ด้านการศึกษาค้นคว้า วิเคราะห์ วิจัยข้อมูล รายละเอียดของเหตุการณ์ เพื่อเป็นทางเลือกให้เราเป็นผู้ตัดสินใจ

แนวทางที่สาม เราเป็นคนคิด เป็นคนสร้างผลงานแล้วให้ AI ช่วยกรองให้ความเห็นเพิ่มเติม ให้ข้อมูลเพิ่มเติม เหมาะกับงานที่ใช้ความรู้ที่เราต้องสร้างกรอบเอง สร้างผลงานเองเพื่อให้มีลักษณะเฉพาะ มีเอกลักษณ์ที่เป็นของเรา แต่ต้องการ

โดยแนวทางที่สองและแนวทางที่สามในการใช้ AI จะเป็นแนวทางที่ยังให้เรายังจำเป็นต้องใช้ความรู้ ประสบการณ์ ในการทำความเข้าใจ ในการประมวลข้อมูล สังเคราะห์ข้อมูล และตัดสินใจ ซึ่งเป็นกระบวนการสำคัญในการเรียนรู้ (Learning Curve)

และเมื่อยังมีกระบวนการเรียนรู้ การสูญเสียการเรียนรู้ (Learning Lost) จากการนำ AI มาใช้งานก็จะไม่เกิดขึ้น

หมายเหตุ : เก็บประเด็นจากงาน HR Day 2024 ใน Session ของ ดร. สันติธาร เสถียรไทย และ ดร. ณภัทร จตุศรีพิทักษ์

HR ไร้พรมแดน | 1 ธันวาคม 2567